كچهك دژیێ ههڤژینیێ
نڤیسین: یوژێن یونسكۆ
وهرگێران: سهرحان ئهحمهد سهرحان
كهسایهتی:
هێژا
خانم
كچ – زهلام
كۆلاڤهك ل سهرێ خانمێیه، كۆمهكا دهمبۆس و گۆلێن مهزن ل سهرن، چانتهك ههلگرتییه، كراسهكێ درێژه و ساكویهكێ مۆر ل بهره.
رودنجوتهك ل بهر زهلامییه، دگهل پستۆ و ریباتهكێ ڕهش و بازنكێن مهزن، ریهێن وی درێژ و سپینه.
خانم: كچا من خواندنا خۆ ب سهركهفتیانه ب دویماهی ئینا.
هێژا: من نهدزانی، لێ من پێشبینیا ڤێ چهندێ دكر ،چونكی كچهكا خهمخۆره.
خانم: من چ جاران كریارهكا خهلهت ژێ نهدیتیه، ههر دهم جهێ سهرفهرازیێیه.
هێژا: ئهو ژی چونكی ته ب شێوهیهكێ جوان پهروهردهكرییه، زارۆكێن بكێرهاتی زور دكێمن، ب تایبهت دڤی دهمیدا.
خانم: راسته!
هێژا: ل دهمێ مه، زارۆك گوهدارتر بوون و پتر ب دایك و بابێن خۆڤه گرێدایی بوون، وانان ئهو قوربانی و وهسیتان و ئاریشێن ئابۆری ههمی دئێخستنه پیش چاڤێن خۆ … یێن نوكه دبهرژهوهندییا وانایه ڤان تشتا ژبیر بكهن.
خانم: تۆ راست دبێژی! هۆسا بوون و پتر ژی …
هێژا: هۆسا بوون و ژمارا وان ژی پتر بوو.
خانم: راسته، رێژا زارۆك بوونێ ل فهرهنسا یا بهرهف كێمبوونێڤه دچیت.
هێژا: ئهڤ رێژه جاران بهرهف زێدهبوونێڤه دچیت و جاران ژی بهرهف كێمبوونێڤه، لێ ئهڤه بهدهلی وان سالا ڤهناكهت.
خانم: بێ گومان، ههلبهت، ئهڤه راسته!
هێژا: پا ته دڤێت؟ راستی ژی دڤی دهمیدا پهروهردهكرنا زارۆكان گهلهك یا ب زهحمهته.
خانم: ههلبهت، ما دێ ڤێ چهندێ بۆ كێ بێژی؟ مهزاختیێن ژیانێ دبلندبوونهكا بهردهوامدانه، داخوازیێن وان ژی چ جاران خلاس نابن.
هێژا: چارهنڤیسێ وان دێ چ بیت؟ تاكه تشتێ ئهرزان دڤی دهمیدا “ژیانا مرۆڤییه”.
خانم: راسته! تۆ راست دبێژی، ئاخفتنێن ته ههمی دراستن.
هێژا: بیڤهلهرزێن ئهردی و رویدانێن ترۆمبێلان و فرۆكه و ههمی رێكێن هاتن و چوونێ، دیسا ئهڤ نهساخیێن جڤاكی و رویدانێن خۆكوشتنێ و چهكێ ئۆتۆنومی.
خانم: ئاه ئهڤه چییه .. وهكی دیار سیستهمێ سهقای یێ گوهۆڕی، ئهڤجا وهكر ئێدی ئهم وهرزێن سالێن نهنیاسین، ههمی تشت سهر و بن كرن! ئهگهر بهس ئهڤه ژی با دا مرۆڤی شیابا خۆ دگهل بگونجینیت .. لێ، كا بێژه من، تۆ دزانی چ دبێژن؟
هێژا: ئووو گۆتن گهلهكن خۆ ناهێنه هژمارتن، ئهگهر ئهم باوهر ژ ههمی گۆتنێن خهلكی بكهین.
خانم: ئهم چ جاران ب دویماهی ناهێن، تۆ راست دبێژی، رۆژنامه ژی ههر وهسا، درهوان دكهن وهكی یێن دی.
هێژا: وهكی من بكه خانما من، باوهرییا خۆ ب كهسێ نهئینه و باوهر ژ چ تشتان نهكه و گوهدارییا پربێژیی و ئاخفتنێن زێده نهكه.
خانم: ئهها ئهڤهیه كریارا دروست، راستى ژی تۆ دزانی ئامۆژگارییا بكهی .. ژ راستا ژی تۆ یێ هۆسایی …
هێژا: ئوه، هات و چوو من ئهقلهكێ پیچهك بهرفرهه ههیه.
خانم: راسته .. ئهڤه ل دهف ههمی كهسا نینه.
هێژا: مانێ ئهڤرۆ وهكی تۆ دزانی خانما من خۆشی و گێول و ههڵچوونێن تۆند و سینهما و باجه و نڤیسینگههێن CD و تهلهفزیون و رادیۆ و فرۆكه و دوكانێن مهزن …
خانم: ئهرێ، تۆ راست دبێژی.
هێژا: زیندان و جادێن مهزن و گرهنتینێن جڤاكی و ههما ههمی تشت، ههمی ههمی تشت .. .
خانم: راسته.
هێژا: ههر تشتێ دبیته ئهگهرێ كهیف خۆشییا ژیانا مودێرن، بۆ ئهگهرێ گوهۆڕینا مرۆڤایهتێ ههتا وهلێ هات ب زهحمهت مرۆڤ ببینیت.
خانم: ئهڤ چهنده دبهرژهوهندییا وێ دا نینه، تۆ راست دبێژی.
هێژا: ل سهر هندێرا، یا بێ مفای ئهم بهردهوامیێ بدهینه ڤێ پێشڤه چوونا رۆژ بۆ رۆژێ نێزیكتر لێ دهێت …
خانم: راسته!
هێژا: دبۆارێ تهكنۆلۆژیایێ، زانستێن پراكتیكی، میكانیكی، ئهدهب و هونهر.
خانم: ههلبهت، پێدڤییه ئهم گوهدار بین، چونكی تاری بوونێ سنۆرێن خۆ نینن.
هێژا: ئهم دشێین بێژین كۆ ههتا شارستانیهت بێ راوهستیان دێ بهرهف لایهكێ باش چیت، ئهو ژی ب وهستیانا وان نهتهوهیێن پێكڤه كار دكهن.
خانم: ئاخفتنێن ته راستن، ئهز دا نوكه وهبێژم.
هێژا: چهند قوناغ و رێك بۆراندینه ههر ژ دهمێ بابكێن مه یێن دهمێ دشكهفتان دا دژیان و نێچیر دكرن و ئێك و دوو دخوار و خۆ ب چهرمێ بزنا ڤه دنخافت، رێكهكا درێژ ژوی دهمی و ههتا نوكه هاتیه برین.
خانم: راسته! و گهرمكهرێ مهركهزی، هێژا یێ من، تۆ گهرمكهرێ مهركهزی چهوا دبینی؟ شكهفتێڤه ههبوو؟
هێژا: گوهێ خۆ بده من خانما هێژا، دهمێ ئهز یێ زارۆك…
خانم: مرۆڤ چهند جوانه دوی ژی دا!
هێژا: ئهز ل گۆندی دژیام، بیرا من دهێت، چ زڤستانبا یان هاڤین، مه خۆ ب رۆناهییا رۆژێ گهرم دكر، مه زهیتا پترۆلێ ژبۆ رۆنكرنێ بكار دئینا … راسته ل وی دهمی ئهرزانترین بوو، لێ مه جاران شهمالك ژی بكار دئینان.
خانم: ئهڤ تشته ههتا نوكه دهێته كرن دهمێ كارهب دچیت.
هێژا: ئامیر ژی نهدقایمن، چونكی مرۆڤان چێكرییه، ههمی كێماسی تێدا دیار دبن.
خانم: بۆمن بهحسی كێماسیێن مرۆڤی نهكه، چونكی ئهز دزانم چهند گهلهكن! ئهز كێماسیێن زهلامان ژی دزانم، وان ژن نهڤێین، چونكی دوهكههڤن و چ رێك ناچنه دانوستاندنێ.
هێژا: ههلبهت، لێ ئهم دێ بۆچی هندهك ئهركا ئێخنه سهر ملێ مرۆڤی ئهگهر خۆ ئامیر ژی نهشیابن ئهنجام بدهن.
خانم: ئهز دانپێدانێ دكهم كۆ من هزر دڤی بابهتی دا نهكرییه … لێ راستى ژی ئهگهر ئهم هزر دڤێ چهندێ دا بكهین دێ بینن كۆ یا بهر ئاقله، بۆچی نه؟!
هێژا: خانما من، بزانه كۆ پاشهرۆژا مرۆڤی دپاشهرۆژێدایه، لێ بۆ گیانهوهر و رووهكان بهروڤاژییه .. لێ، ل سهر هندێرا ئهم نهشێین بێژین كۆ خودێ ب تنێ ژبۆ ئهگهرهكێ دیار بوویه و دشیانێن وی دایه جهێ پێشڤچوون و پاشڤه چوونێ بگریت، بێ ئهم وهستاینهكێ ژێ ببینن، ئهی خانما من …
خانم: من وهنهگۆتیه.
هێژا: ئهز یێ دبێژم كۆ یا بهروڤاژی دروسته، چونكی مرۆڤ ههتا نوكه باشترین ئامیرێ مرۆڤییه! چونكی ههر مرۆڤه یێ ئامیرهی ب رێڤه دبهت، چونكی خودان ئهقله.
خانم: تۆ راست دبێژی.
هێژا: سهبارهت ئامیرهی، ئامیرهیه، ژبلی ئامیرێ هژماركرنێ چونكی ئهو ب خۆ دهژمێریت.
خانم: راسته، ئهو ب خۆ كارێ هژمارتێ دكهت، تێبینیا ته دجهێ خۆدایه.
هێژا: ئهڤه ب تنێ ئهو تشته یێ یاسایی دسهلمینیت. من بهری چهندهكێ بۆته بهحسی پهترۆلێ و شهمالكێ دكر، ل وی دهمی هێك ب ملیمهكێ دهاته فرۆتن، ملیمهكێ نهزێدتر.
خانم: نابێت!
هێژا: تۆ یا ئازادی باوهركهی یان نه.
خانم: ئهز ئاخفتنێن ته ناكهمه جهێ گۆمانێ !
هێژا: ههر ئێك ژمه فراڤینا خۆ ب بیست ملیما دخوار، خوارنێ ل وی دهمی چ بوهایێ خۆ نهبوو.
خانم: وهسا نهمایه.
هێژا: مه پێلاڤا گهلهك باش یاكۆ ژ چهرخی دهاته چێكر ب دووسهد و پێنجی و سێ ملیما دكری، جحێلێ ڤی دهمی ڤان تشتا نزانیت.
خانم: جحێلێن نوكه بهایێ وێ خۆشیا ئهو تێدا نزانن، چهند دسهر ڕهقن ئهڤ بچویكه!
هێژا: ئهڤرۆ، بهایێ كاڵا هزارههان جاران پتر لێ هاتیه، دڤی رهوشێ دا ئهم نهشێن ب شێوهیهكێ ڤهبڕی بێژین كۆ ئامیره داهێنهكا دجهێ خۆدایه و پێشڤهچوون یا ب مفایه.
خانم: بێ گۆمان نهخێر!
هێژا: نوكه دێ بێژی پێشڤهچوونێن باش و خراب ههنه، و جوهیێ باش و جوهیێ خراب ژی ههیه، و ئهلمانیێ باش و ئهلمانیێ خراب ژی ههیه، و فیلمێ باش و فیلمێ خراب ژی ههیه.
خانم: نهخێر، ئهو نه ئهزم وهبێژم.
هێژا: بۆچی نه؟ تۆ دشێی وهبێژی، ئهڤه مافێ تهیه.
خانم: راسته.
هێژا: ئهز رێزێ ل ههمی بۆچوونا دگرم، هزرێن من دمودێرن، چونكی شۆرهشا فهرهنسی یا ژ قهستا نهبوو، و جهنگێ خاچێ و دادگههكرنا تێگهریانێ و گلیومێ دووێ و باباواتان و چهرخێ رێنساس و لویسێ چواردێ و چهندین قوربانیێن دی! … مه گهلهك قوربانیدان ههتا مه شیایی وهلێ بكهین، ههتا كۆ ئهم بشێین وێ بێژین یا دسهرێ خۆدا بێ كۆ ئێك تڕانا ب مه بكهت.
خانم: ههلبهت! ئهم دمالا خۆدانه! نابیت كهسهك بهێت و مه دمالامهدا دلتهنگ بكهت.
هێژا: و جان دارك؟ ته پرسیارا خۆ كرییه ئهگهر مه ببینیت دێ چ بێژیت؟
خانم: من گهلهك جاران ئهڤ پڕسیاره ژخۆ كرییه!
هێژا: جان دارك، ئهو كچا دكۆلكهكێ كهڤنڤه دژیا، پشتی ڤان ههمی گوهۆڕینا باوهرناكهم كر ێرێ نیاسیبا.
خانم: ئوه، بێگومان، ڤێرێ نهدنیاسی.
هێژا: لێ ل سهر هندێرا دبیت نیاسیبا.
خانم: راستیێ بۆ ته بێژم، سهرارهی هندێ دبیت نیاسیبا.
هێژا: كی باوهر دكهت كۆ ل سهر دهستێ ئینگلیزا هاته سۆتن، ئهو ئینگلیزێن پشتی هینگێ بووینه ههڤال.
خانم: كی باوهر دكهت.
هێژا: ئینگلیزێن باش ژی ههنه.
خانم: یێن خراب ژی ههنه، ئهو پترن.
هێژا: دبیت تۆ هزر دكهی كۆ خهلكێ كورسیكان باشترن؟
خانم: مهرهما من ئهڤه نهبوو.
هێژا: سهرارهی هندێ، یێن كورسیكێ باشترن، چونكی ههر چ نهبیت هندهك ژوان كارێ گههاندنا پۆستا دكهن. ما كی دا نامێن مه ئینن ئهگهر ئهو نهبن؟
خانم: ئهو بهدییا ددروستن!
هێژا: چ كهس ب تهمامی یێ بهدیی نینه.
خانم: راسته، تۆ راست دبێژی.
هێژا: هزر نهكه ئهز حهز ژ پیشهیی بهلاڤهكرنا پۆستا ناكهم.
خانم: نهكارهكێ كرێته.
هێژا: (رادبیته ژ پێیاڤه) خانما من، ته نوكه هندهك گۆتنێن گهلهك مهزن و جوان دان، تۆ یا ژ ههژی ئهز پیرۆزباهییا ته بكهم .. (دهستێ وێ ماچی دكهت) فهرمو خهلاتێ رێزلێنانی!
(خهلاتهكێ رێزلێنانێ یێ قوتابیان ب سینگێ خانمێڤه دكهت)
خانم: (نیشانێن شهرمێ لێ دیار دبن) هێژایێ من .. ئهز ژ ژنهكا ئاسایی زێدهتر نینم … خوزی تۆ یێ راستگۆبی!
هێژا: ئهز راستیێ دبێژمهته خانما من، دبیت راستی ژ مێشكێ ههر مرۆڤهكێ بدهركهڤیت.
خانم: ئوه .. تۆ یێ مهلاقییا دكهی.
هێژا: (دزڤڕیته جهێ خۆ) خانما من، ته دهستێ خۆ دانا سهر ئازارێن سهرهكی یێن ڤی جڤاكی، ئهو ئازارێن من كهرب ژێ ڤهدبن، ئهو ژی بێ ئهز دهستا ژێ بهردهم.
خانم: نابیت تۆ ڤێ چهندێ بكهی.
هێژا: خانما من، جڤاكێ مه رێزێ ل پیشهیی ناگریت، بهرێ خۆ بده خهلكێ گۆندی یێ مشهخت دبنه باژێرا و ئهڤ باژێره بێ رێكخستن و سیستهم یێ مهزنتر و بهرفرههتر لێ دهێن.
خانم: بهلێ هێژایێ من، ئهز یا دبینم.
هێژا: ئێدی رێز ل پیشهیی ناهێته گرتن، ئانكو رێزێ ل زارۆكی ژی ناگرن، ئهگهر ئهم بهرێ خۆ بدهینه جهێ وی، دێ بینن كۆ یێ بوویه جههكێ بچویك.
خانم: تۆ راست دبێژی.
هێژا: زارۆك ژی ژلایێ خۆ ئێدی نزانیت چهوا یێ ڕێزدار بیت.
خانم: دبیت وهسا بیت.
هێژا: لێ ل سهرهرای هندێ، پێدڤییه رێز ل زارۆكی بهێته گرتن، چونكی ئهگهر زارۆك نهبان، دا ددهمهكێ كورتدا مرۆڤ ژناڤچن.
خانم: من ژی نوكه ئهڤ چهنده دگهل خۆ دگۆت.
هێژا: ژ بێ رێزی بۆ بێ رێزێ ههتا دگههیته ئاستێ بێ رێزی بهرامبهر نامووسێ ژی.
خانم: ب ترسه!
هێژا: تشتێ مهترسیدارتر ئهوه كۆ پهیڤهكا وهكی خودێ، مه ماف نینه ئهم تڕانا پێ بكهین.
خانم: ئهز دگهل بۆچوونا تهمه. ژبهر ڤێ چهندێ من ڤیا ئهز دهلیڤهكا رێزدار ژبۆ خواندنێ بۆ كچا خۆ دابین بكهم، دگهل پیشهیهكا رێزدار .. ژبۆ هندێ كۆ نانێ ژیانا خۆ ب شێوهیهكێ رێزدار و رێكێن خۆ یێن تایبهت ب دهستڤه بینیت، ههتا چهوانییا رێزگرتنا خهلكی وێ بخۆ هزر تێدا كرییه و بۆ خۆ دانایه.
هێژا: وێ تشتهكێ گهلهك باش كرییه، كچا ته فێری چ بوویه؟
خانم: خواندنا خۆ گهلهك بهرفرهه كرییه، خهونا من بۆ ئهز وهلێ بكهم ببیته نڤیسهر ل سهر ئامیرێن نڤیسینێ. بهری چهندهكا كێم وێ باوهرناما خۆ وهرگرتییه، ل نێزیك دێ گرێبهستهكێ دگهل نڤیسنگهههكا حیله و تهشقهلا گرێدهت.
هێژا: بێگومان نوكه یا ژ ڤی كارێ خۆ رازی و سهربلنده.
خانم: سپێدێ ههتا شهڤێ ژ كهیفادا سهمایێ دكهت، گهلهك وهستیا، بچویكا خۆلیسهر.
هێژا: ئهڤه ئهو یا بهایێ وهستیانا خۆ دوهرگریت.
خانم: بهس ئهوا مایی ئهز ههڤژینهكا بكێرهاتی بۆ وی ببینم.
هێژا: كهسهكا دل ساخه.
خانم: (بهرێ خۆ ددهته پشتا شانۆیێ) ئهها ئهڤهیه كچا من، ئهز دێ ته بۆ وێ دهمه نیاسین.
(كچا خانمێ ب ژۆر دكهڤیت، لێ زهلامهكێ دژیێ سیه سالیێدا لێ دیار دبیت، لهشهكێ ڕهق لێ ههیه، زهلامینیهكا بۆش، سمبێلێن ڕهش و مهزن، جلكهكێ ڕهش ل بهره ههمی لهشێ وی گرتییه)
كچا زهلام: سپێده باش دادێ. (دهنگێ وی وهكی یێ زهلامایه، بهێزه، دهستێ خانمێ ماچی دكهت)
هێژا: وهكی تهیه، خانما من، وێنێ تهیێ بچویكه.
خانم: (بۆ كچا زهلام) ههره بێژه هێژایی سپێده باش.
كچا زهلام: (خۆ وهك رێزگرتن دچهمینیت) سپێده باش هێژا.
هێژا: سپێده باش، كچا من، (بۆ خانمێ) یا ب رهوشته، ژیێ وێ چهنده؟
خانم: نوت و سێ ساله.
هێژا: یا گههشتیه ژیێ پێگههشتنێ.
خانم: نهخێر، چونكی ههشتێ سالێن مه وهك قهر لێنه، ئهڤجا ب تنێ سێزده سالێن وێ دمینن.
هێژا: دێ زوی بۆرن وهكی یێن بهری وێ (بۆ كچا زهلام) تۆ نهیا پێگههشتی.
كچا زهلام: (ب دهنگهكێ بهێز) بهلێ، لێ ژبیر نهكه كۆ سزایێ پێگههشتیا پێگههشتن و نیڤه!
(هێژا و خانم ب نهرازیبوون رادبنه ژ پێیاڤه، ههمی ب مهندههۆشی بهرێ خۆ ددهنه ئێك و دوو. خانم دهستێن خۆ دكهته دناڤئێكدا)