نڤیسین: یۆسڤ عەجیب
(تا وی ڕاددەیی زێدەڕووییێ نەکە د پیرۆزکرنا کەسانان دە، دێ تووشبی، هەر وەسان زێدەڕوویێ دکێمکرنا کەسانان ژی دە نەکە، دێ ستەمکار بی، ئەڤجا یێ ناڤنجی بە)
گێلبرت کیت کێسترتون
وەها دیارە مرۆڤ خودان هزر و بیردانکە، ب سایا بیردانکێ هزر دشێت خوە ب زانین و زانستی پێشبئێخت و هەلسەنگاندنا بکت و بەرەیی ب هزرکرنا خوە و شێوازێن هزرکرنا خوە بدت؛ د دەڤەرێن ڕۆژهەلاتی دە پیرۆزکرن نەریتەکێ پەیتە، نەخوەشبەختانە پیرۆزکرنا کەسان د جەرگێ جڤاکێن پاشڤەمایی و نەزان دە دزێت؛ مرۆڤ بۆنەوەرەک هشمەندە بەلێ ئەو هشمەندی بەرهنگاری خوەلیبسەرکرنێ یە ب پڕوگرامکرنێن ڕاستەوخوە و نە ڕاستەوخوە ئەوێن ژلایێ جڤاک و ڕێکخەرێن وێ ڤە پەیدادبت. مرۆڤ تا ڕاددەیەک مەزن دشێت بڕیاران بدت بەلێ ئەقلێ دوورپێچکری نەشێت بڕیاردەرەک هێژا بت هەگەر لسەر پەرگالەک-سیستەمەک شاش و گرتی دە مەزن ببت؛ کارتێکرنا وەڕاڕێ د نەزانینا مرۆڤان دە پترە ژ کارتێکرنا وەڕاڕێ د زانینا مرۆڤان دە، ژبەرکو هەردەم نەزانین خوەشتر و بلەزتر دگەهت وەکو سویاربینا هەسپەکێ دینۆڤەیە بەلێ نە یێ باوەرییێ یە چونکی هەردەم گەفا کەڤتنێ لسەرە.
پیرۆزکرنا (کەسی-کەسانان) ژمالێ دەستپێدکت، دەما دایک پابەندی هەمی بڕیارێن زەلامی دبت زاڕۆک هەست ب جوداهییەکێ دکت، زاڕۆک پڕانییا جاران دیمەنێن دەنگ بلندییا زەلامی لسەر سەرێ ژنێ دبهیست-دبینت بەلێ کێم جاران دەنگ بلندییا ژنێ لسەر زەلامی دبهیست-دبینت، لڤێرێ بۆیەرێن دووبارەبووی جوداهییەکێ د مێشکێ زاڕۆکی دە دروست دکن ئەوژی ئەوە کو ( نابت بابێ من بئێشت و توڕەبت بەلێ ژبۆ دایکا من ئاساییە ) ئەڤە لسەر پەیدابوونا هزرا نێرسالارییێ ژی دگونجت یان ژی دەما دبێژن ڕێزێ ل یێ ژخوە مەزنتربگرە ب بهانەیێن جودا و ددەمەکی دە زاڕۆک چو ڕێزگرتنا مەزنا دگەل مەزنا بخوە نابینت؛ بێ حەمدی خوە زاڕۆک پیرۆزییەکێ ددت کەسێ ژخوە مەزنتر ژبەرکو پاشڤەلێدان و دربێن دەروونی ژلایێ مەزنان ڤە بۆ زاڕۆکی چو ڕێزگرتن تێدەنینە ل ڤێدرێ بۆ زاڕۆکی وەها دهێتە سەلماندن کو ئاخڤتن و دەربڕینا هزرێن خوە بێ ڕێزیی و هەتکبەرییە لەوما بێدەنگی وەک هەڤدژا ئاخڤتنێ دبتە بڕیارا دروست بۆ زاڕۆیی؛ ئەو بخوە ئەڤ هەڤیرە گەلەک ئاڤێ ڤەدخۆت و لایەنێن دەروونی و ئەقلی دبنە قوربانی گەلەک دیاردەیێن دن بەلێ داکو ژ مژارا خوە دەرنەکەڤم دێ بتنێ لدوور هزرا پیرۆزکرنێ زڤڕم.
ل خواندنگەهێن ڕۆژهەلاتی مرۆڤ ڤان پەیڤان گەلەک دبهیست ( بێدەنگبە، ڕوینەخوار، بنڤیسە، دەرکەڤە، دێ تە سزا دم )ژبلی کو ڕۆژانە گوهلێبوونا هندەک ژ ڤان پەیڤان کوێلەیان دروست دکن، ترس ژی د دلێ فێرخوازان دە دهێتە چاندن و دەما فێرخوازی کارڤەدانەک یان ژی بۆچوونەکا جودا ژ یا مامۆستایی هەبت دێ فێرخواز ڕوی ب ڕوی سڤکاتی و کۆژتنا نمرەیان و هەتا دویرئێخستن ژ خواندنگەهێ یان ژی داخوازکرنا سەمیانێ فێرخوازی بت، ئەڤە پەیامێن نە ڕاستەوخوەنە بۆ فێرخوازی کو ماموستا کەساتییەک پیرۆزە بتنێ یا ئەو دبێژت دروستە و چو جاران شاش نابت، دیارە تێگەهێ ڕێزگرتنێ د ناڤ تێگەهێ چەوساندنێ دە ووندابوویە، د سەربووڕا خوە یا خواندنگەهێ دە گەلەک جاران و ل خواندنگەهێن جودا جودا من بۆچوونەک جودا هەبوویە ژ یا مامۆستایی بەلێ ئەز ب تێکدەرێ هزرا خواندەڤانان تاوانباردکرم د دەمەکی دە، من پرسیارێن جودا هەبوون کو دبت یەکەم جارە مامۆستایی گوهلێدبوو ئەڤجا ل جهێ بێژت ( ئەز نزانم ) دا تاوانان بۆتە دروستکت ژبەرکو ئەو هەردەم وەها خوە نمایش دکن کو هەر تشتی دزانن، مەبەستا من ژ بیرئینانا ڤان بۆیەرا ئەو نینە کو تەڤایا مامۆستایان بڤی ڕەنگی نە، نا بەلکو ئەڤە ڕێژا پترە؛ یێن کو پیرۆزییەکێ د سەرێ فێرخوازی دە دروست دکن، ئەم گەلەک جاران ژ باپیرێن خوە گوهلێدبن دەما د سەردەمێن چووی دە مامۆستایێن وان د ڕێیەکێ دە چووبان ئەو د وێ ڕێکێ ڕە نەدچوون، یا ڕاستی ئەز هێژ ئەگەرێ شانازیکرنێ بڤی دیمەنی پەیداناکم! ژبەرکو یا خویایە ئەو خوە ڤەشارتنا ژ مامۆستایی ژ ترسێ بوو یان ژی چقەکێ پیرۆزییێ بوو، هەبوونا جوداهییەک مەزنبوو کو زاڕۆکی دناڤبەرا خوە و مامۆستایی دە ددیت، د دەمەکی دە ل پێشییا زاینی فیلۆسۆفێن وەکو سوکراتی د کولانان دە فەلسەفا خوە گەهاندە گەنج و لاوێن ئەتانێ/اثینا.
د دلێ جڤاکی ژی دە پیرۆزییێ هەبوونەکا پەیت هەیە، دیارە پیرۆزی هەبوویە دا پاراستنێ لسەر هندەک تێگەهان بکت بۆ نموونە کەس نەشێت قەبویلکرنا یێ دی ب باشی نەبینت بەلێ ئەڤ چەندە نابتە دیوارەک دناڤبەرا ڕەخنێ و باشییا وێ دە، پیرۆزکرنا دیاردەیان دڤێت لسەر بنگەهەک ئەقلانی و دخزمەتا تەڤایا مرۆڤان دە بت، ئەو بخوە پیرۆزکرن ئانکو بڤەیی، بڤەیە ڕەخنەبکی و گەنگەشێ لسەر بکی بۆ نموونە دەما کریستیان کەساتییا مەسیحی ب خوداوەند ناڤ دکن لڤێدرێ تو دەرگەهێن هزرکرن و ڕەخنەکرنێ لسەر ڤی کەساتی دادئێخی هەگەر نا دێ ڕوی ب ڕوی هێرش و کارڤەدانێن توند بی ژلایێ خوەدییێن توندڕەوییێ ڤە، هێژایی گۆتنێ یە هەر کەس د چەند قوناغەکان دە دەرباز دبت و هەر قوناغەک هندەکێ لسەر وی ئاڤا یان ژی خراب دکت ژبەرکو ئاڤاکرن ب واتەیا خوە جودایە ژ وێ یا کو دیندارەکێ توندڕەو هزردکت، دڤێت ئاین بۆ باشترکرنا پەیوەدنییان بت نەک ژناڤبرنا پەیوەندییان، دا ژ مژارا خوە دەرنەکەڤم هەبوونا پیرۆزییێ بۆ کەسەکێ دەستنیشان کری دانپێدانە ب خوە کێم دیتنێ هەڤبەرکرن دگەل وی کەساتی لەوما ژی کەسێ کەسپەرست هەردەم ب بهانەیێن لاواز دخوڕت، هندەک جاران ژی کەسێ کەسپەرت نزانت کو یێ کەسەکێ دپەرێست و پیرۆز دکت، پیرۆزدیتن د چەند قوناغەکان دە دەرباز دبت قوناغا ئێکێ دەما داغباری ڕویددت ئەڤجا داغباری ب هەر ڕوویەکێ خوەڤە داغبارییا ئاخڤتن و ڕەفتاران بت یان ژی هەر تشتەکێ دن، قوناغا دوویێ داغباری دەربازی پەرگالەکرنێ-سیستەمکرنێ دبت کو هەر تشتێ ژلایێ کەسێ پیرۆزکری ڤە بهێتە گۆتن یێ دروست و تەڤاڤە ژدەرڤەیی وێ شاش و خاپاندییە، قوناغا سێیێ هندەک جاران شێوەیێ دیناتییێ لسەر دیارە ژبەرکو ئەو کەس هند بەڕەڤانییێ ژخوە ناکت هند بەڕەڤانییێ ژ کەسێ کو وی پیرۆزکری دکت و ئامادەیە هەر تشتی پێخەمەت وی کەساتی ئەنجام بدت و ئەڤ جورە مەترسیدارن، دیرۆک تژییە ژ سەربوڕان کو ژ وان سەربوڕان قوربانییێن کەساتییێن پیرۆزکری خویادبت، بۆ نموونە پیرۆزکرنا مارکسی-مارکسیزمێ بۆ ئەگەرێ کوشتنا ملیۆنان کەسان لسەر دەستێ ستالین و لینینی و هەتا دوماهییێ.