پێشەوا قازی محەمەد سەرۆك کۆمارێ کوردستانێ و ھەڤالێن وی، ژ لایێ حکومەتا پاشایەتیا ئیرانێ ڤە ل دادگەھەکا سەربازی ب نەدادپەروەری ھاتن دادگەھکرن، پشتی ژ ناڤچوونا کۆمارێ ل سپێدەھیا ٢٩/٣/١٩٤٧ زایینی ل مەیدانا چوار چرا، ئەو جھێ کۆمارا کوردستانێ لێ ھاتی راگەھاندن سێدارەدان و شەھیدکرن، ھەر ل وێ ڕۆژێ ل سەر دەستێ خەلکێ ب شەرەفێ مھابادێ ل گورستانا مەلا جامی ب ئاخا پیرۆزا نشتیمانی ھاتن ڤەشارتن.
بەشەك ژ ژیانا قازی محەمەدی:
قازی محەمەد کورێ قازی عەلی، کورێ میرزا قاسم قازیە. ل (١ گولانا ساڵا ١٨٩٣) ل مھابادێ ژ دایک بوویە. ژ بنەماڵەکا ب ناڤ و دەنگبوون، رابردوویێ وان ڤەدگەریت بۆ چوار سەدا بەری نۆکە، ئەڤێ بنەماڵێ نە بتنێ ل دەڤ خەلکێ بەلکۆ ژ لایێ دەستھەلات بەرپرسێن حکومەتێ ژی ڕێز و پێزانینەکا مەزن ھەبوو. قازی مرۆڤەکێ گەلەك ب فەرھەنگ و دلساخ و ئەدەب و ھونەر دوست، و ب راوێژ و د ھەمان دەمدا سیاسی و دیموکراتەکێ نشتیمانپەروەر حەژێکەرێ مللەتی بوو. رێبەرەکێ خودان کاریزما رەوشەنبیر و ب ھەست و سۆز بوو، و خوە دگەل ھەموو چین و تەخێن جڤاکی د گونجاند. قازی ھەر ژ زارۆکینی حەزا زانست و فێرکرنا زمانێن بیانی ھەبوو، ژبلی عەرەبی و فارسی زمانێ (فەرەنسی، ئنگلیزی، ئێسپێرانتۆ، رووسی) د زانین. گەلەك حەز ژ تێکەلیا دگەل زانا و کەسایەتیێن مەزن، و کوردێن نشتیمانپەروەر و سەرۆك عەشیران دکر. پشتی مرنا بابێ وی ل ساڵێن پشتی ١٩٤١ نێزیکی دوو ساڵان بەرپرسیارەتیا ئیدارە و فەرھەنگ و ئەوقافا باژێرێ مھابادێ دکر، خزمەتەکا بەرچاڤ پێشکێشی خەلکێ کر و ئێکەم قوتابخانەیا کچان ل مھابادێ ڤەکر.
پێشەوا قازی محەمەد ل ٣٠/٣/١٩٤٦ ب بەژداریا نوینەرێن دیێن ھەرێما کوردستانێ، و مەلا مستەفا بارزانی و سەرۆك عەشیرەت و نوینەرێن ھەموو چین و تەخێن دیێن کوردستانێ پێکھاتنا ئێکەم کۆمارا کوردستانێ ل مھابادێ راگەھاند، و ئەو بوو سەرۆك کۆمارێ وێ. ل دەما قازی محەمەد بووی ئەندامێ “کۆمەڵا ژ.ك” ناڤەکێ نھێنی (بیانی) بۆ ھات دانان، جار جارا ل ڕۆژنامەیا کوردستان ب ناڤێ پێشەوا بەحس لێ د ھاتە کرن، ب شێوەیەکێ فەرمی پەیڤا (پــێشـەوا) پێ ھات بەخشین و تا نۆکە ژی ئەو ناڤ د ناڤ خەلکێ دا مایە. و پشتی دامەزراندنا کۆمارێ ئۆمێدەکا مەزنتر ب بەرپرسان و خەلکێ دا پاشان “کۆمەڵا ژ.ك” بۆ “حزبەکا دیموکراتی کوردستان” وەك پارتەکا دیموکرات و پێشکەڤتی دەست ب تێکۆشانێ کر.
ل دەڤ پێشەوای برایەتی و ئێکگرتنا کوردان مەزنترین سەرکەفتن بوو، ژبەر ھندێ ل پتریا گۆتارێن خوە ل ڕۆژنامەیا “کوردستان” کۆ ل وی دەمی ھاتینە چاپکرن، گرنگی ب بابەتێن ئێکەتی و برایەتی دایە، و کریە مەرجێ سەرکەفتنێ ل سەر دوژمنان.
پشتی ١١ ھەیڤان ژ راگەھاندنا کۆمارا کوردستانێ کۆمار ھات ژ ناڤبرن، و ب نەدادپەروەری پێشەوا و ھەڤالێن وی ژ لایێ حکومەتا پاشایەتیا ئیرانێ ڤە ھاتن گرتن و دادگەکرن، دگەل وێ ھەمی نە ئارامیا دەروونی و وێ ژیانا ب زەحمەت کۆ ل گرتیخانەیێن مھاباتێ دیتین، بیروباوەرێن وان ب کوردایەتی و رزگاریخوازیێ لاواز نەبوون، بەلکۆ گەلەك ب ھێزتر بوون.
پشتی ٧٤ ساڵ ب سەر شەھیدبوونا قازی محەمەد و ھەڤالێن وی، ھەتا نۆکە ژی نەتەوێ کورد ب ڕێز ڤە یادا خەبات و قوربانی دان و تێکۆشینا قازی دکەن. گۆتن و ئاموشگاریێن وی چرایێ ڕێکا خەباتێ یە، و ڕێبازا وی ھەتا سەرکەفتنێ بەردەوامە. ھزار سڵاڤ ل گیانێ شەھید قازی محەمەد و ھەموو شەھیدێن کورد و کوردستانێ.
تێبینی: ئەڤە بتنێ بەشەك بوو ژ ژیانا وی.