نڤیسین: وەحید سندی
تراژیدی ئێک ژ وان ژانرێن ئەدەبیە یێ ل گەل ژانرێ کۆمیدی هەردوو پێکڤە دبن ژێرخانا ئەدەبێ (شانۆیی) و ئەرستۆیی د دابەشکرنا خوە یا بۆ ئەدەبیاتاندا، دەما ژانرێن ئەدەبی دیارکرین، هەر ئێک ژ هەلبەستا مێرخاسی، هەلبەستا لیریکی، شانۆ ئیناینە. تراژیدی و کۆمیدیا ژی کرینە دبن وێ بازنا دوماهیێدا، ئانکو شانۆیێ.
تراژیدی، ئەو کار و کریارێن ڕژد و گرنگن دهێتە نمایشکرن، د دوماهیێدا زیان ب قەهرەمانێ سەرەکی دکەڤت.

ئەرستۆ ب باوەرە “تراژیدی چاڤلێکرنا کار و کریارێن تەمامە”.
تراگۆدیا: سالانە ڕێورەسم بۆ خوداوەندێ مەیێ دیونیسیوسی دهاتن گێران، د وی مەراسیمیدا بزنەک وەکی هێمایەک بۆ سمبێلێ دیونیسیوسی دهاتە پارچە پارچەکرن، ژبەر هندێ دگۆتنە تراژیدیایێ (تراگۆدیا) یان ژی (سترانا بزنا).
د وەرگێرانێن عەرەبیدا ناڤێن جودا بۆ تراژیدیا و کۆمیدیایێ هاتینە بکارئینان، ئێکەم وەرگێرێ عەرەبی (ابو بشر بن متی 329مریە)بەرهەمێ ئەرستۆیی (بوتیقایا شعرێ) ب وەرگێرانا ئێکێ بۆ بەرهەمێ ئەرستۆیی دئێت نیاسین، وی هەردوو زاراڤێن پەسنکرن و کێمکرن(المدح و الهجا) بکارئیناینە. دیسان (ابن رشد)ی ژی د کۆرتکرنا بەرهەمێ هۆنەرێ شعرا ئەرستۆتالیسیدا هەمان هەردوو چەمکێن (پەسنکرن و کێمکرن)بکاربرینە. هەروەسا هەرئێک ژ فەیلەسۆفێن مەشائی (فارابی و ابن سینا) دوو چەمکێن دی یێن جودا بکاربرینە، ئەوژی: تراگۆزیا و کۆمۆزیا (طراغوذیا و قوموذیا).

ئەرستۆیی شەش مەرج بۆ تراژیدیایێ دیارکرینە:
1ـ هەبوونا چیرۆکێ (Plot) ل دویڤ ئێک هاتنا ڕویدان و کارێن چیرۆکێ ب ڕەنگەکێ سیسەمکری و لۆژیکی.
2ـ قەهرەمان و کارەکتەر، ئەڤە دبن پیشاندەرێن وێ نمایشێ.
3ـهزر، گۆتنێن قەهرەمانی و ئەنجامێن گۆتنێن وانن.
4ـدیارکرن یان ژی گۆتن، کاریگەریا گۆتنێن تراژیدیێ نە، یا دیارە د تراژیدیێدا گۆتن دڤێن گران و کێشداربن.
5ـ سرود خاندن، ئەو ئاوازن یێن دەستەیەک ژ خێزانداران د تراژیدیێدا دخوینن.
6ـ هەبوونا دەپێ شانۆیێ، یان ژی دروستکرنا جهێ پیشاندانێ.
دەینانا ڤان مەرجان د دیتنا ئەرستۆیدا ژ بەرهەمێن نمایشی یان ژی شانۆیی یێن بەری وی هاتینە وەرگرتن و مەرج نینە هەر بەرهەمەکێ تراژیدیێ پشتی وی هاتی نڤێسین ل سەر هەمان مەرج بت، بەلکو نڤێسەران خوە ژ هندەک وان مەرجان لادایە.

بۆ ڤی بابەتی مفا ژ پەرتووکا (انواع ادبی، سیروس شمیسا، ل147ـ148) وەرگرتیە.

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *