نڤێسین: محسن ئۆسمان

تۆرێن جڤاکی “فەیسبۆک، تویتەر، یۆتوبی و لایڤێن زیندی”، رۆلەکێ مەزن د ئازادیا دەربرین و هشیاریا خەلکی/ جڤاکی دا دبینن. ئەڤە یەکە ژی، ب دووری و کووری تەڤلی لاشێ سیاسەتێ دبیت. ئەڤێ یەکێ، چاڤێن خەلکی بۆ داخوازێن مافێن خوە و ریفۆرمێن سیاسی و جڤاکی ڤەکرینە. ئێدی ئەڤ وەرارا بیاڤێن تەکنۆلۆژی وەکریە، کو ئێدی سۆسیال مەدیا جهێ رادیۆ و تەلەڤزیۆنان بگریت. هەروها تێکستێن/ پەرتووکێن ئەلکترۆنی ژی، جهێ تێکستێن/ پەرتووکێن کاغەزی گرتیە. هەر جڤاک/ دەسەلاتا ب ڤی ئەقلێ سەردەمی، سەرەدەریێ دگەل ڤان مۆدێل و ئالاڤێن نوو نەکەت، دێ قەستا دوهی کەتن. ئانکو هەر پارت و دەسەلاتا، نکاریت خوە ل گۆر ڤان جورە پێشهاتان ئەبدێت بکەت، دێ بیتە مێڤانا موزەخانان. ڤان ئالاڤێن نوو، تێگەهشتنا سیاسەت و دەسەلاتان ژی گوهەریە. لەورا ئەڤ پێشهاتە دخوازنە هلسەنگاندن و ریفۆرمێن ئەقلێن کەڤنارێن، کو نکارن خوە دگەل ریتما چاخی بگونجینن.
ڤان پەنجەر و کەنالێن نوو، بیاڤێن گرینگێن دیالۆگان ل بەر خەلکی و ب تایبەتی ژی تەوژما گەنجان ڤەکرن. ئەڤ یەکە ب خوە ژی، بیاڤێ هەڤرکیا هەردوو نفشان خورتتر دکەت، چونکو کەنالێن “سۆسیال مەدیا” پێگەهشتنا گەنجان، رۆژ ب رۆژ زێدەتر دکەتن و نفشێ کەڤنار ژی هەر ل جهێ خوە مایە. ب ئەنجام، گەنج د ڤان کەنالان دا، وەک سەرمایا جڤاکی رۆلەکێ بەرچاڤ دبینن. لەورا ئەقلێن کەڤنارێن نکارن دانپێدانێ ل بەرامبەر گرانیا هێرشێن لایڤان بکەن، نەچارن ل هەمبەر ڤان دربێن گران هلوەریێن. راستە درستکرنا هشمەندیێ ژ ڤەژەنا ئۆنتۆلۆژیا جڤاکی دهێت، بەلێ پا دیسان ئیرۆ جڤاکا ئەسمانی وەک ئەلترناتیڤ، ب رێکا سۆسیال مەدیا دروسبوویە.
ب ڤان پاشخانان، ل جیهانا مۆدێرن، سۆسیال مەدیا رێکا گەنجان ژ بۆ تەڤلیبوونا پارت و سیاسەتێ خورت دکەت، بەلێ پا ل نک مە ئەڤ هەڤکێشە بەڤلبوویە، چونکو رەوش و ئەقلیەتا سیاسەتا هەیی هندا وێران و گەندەلە، ئێدی گەنج نکارن تەڤلی پارت و سیاسەتێ ژی ببن.
ب گشتی، ئیرۆ رۆلێ “سۆسیۆلۆژیا ئینتەرنێتا سیاسی”، باندۆرەکا مەزن ل سەر هشمەندیا خەلکی/ گەنجان هەیە. بنێرە ئەڤ ستەمکاری و خاپاندنا هندە سالە پارت و دەسەلاتێن مە، د سەرێ خەلکی دا چاندین، ل هەمبەر هێرشێن سۆسیال مەدیا هلوەریان و بەرحەتاڤبوون.
دڤێت ئەڤ پەیوەندیا د ناڤبەرا “هشمەندی و ئەلەمێنتێن ئاڤاکرنێ” دا بهێنە هەڤسەنگکرن، چونکو ئەڤا ئیرۆ گەنجێن مە دکەن، پتر دکەڤنە وارێ چاڤلێکرنێ. لەورا ئەڤ هەوا هەیی، دخوازیتە هێلا تیۆری و وارێ ئاراستەکرنێ. داکو دارا حەز و هشمەندیێ، ل سەر بەرهەڤکرنا ئاخێ ژیانێ بهێتە بەری.
ل گۆر ئەزموون و سەرپێهاتیێن وەرارا پێشەسازیا ئورۆپا ب چوار شۆرشان، یەکەم “ئاموورێن هەلمێ”، دووهەم “کەهرەبا” و سێهەم “کۆمپیوتەر” و چوارەم “زانیاریان” بوویە. راستە “ل ئورۆپا شۆرشا جوتیاری ل سەدێ پازدێ تا سەدێ هەژدێ وەرارکر، پاش رێکا شۆرشا پیشەسازی خوەشکر”([1]). هەروها ل ئورۆپا شۆرشا پیشەسازی، پشتی نەمانا رۆل و باندۆرا ئۆلی هاتەکرن، بەلێ دیسان ئەم دخوازین ئاموورێن نوویێن تەکنۆلۆژیایێ، ب ئەقلیەتا کەڤنار/ ئۆلی بکاربینین! لەورا تا نوکە، مە نکاریە بەرهەمێن تەکنۆلۆژیایێ بکەینە ئاموورەک بۆ نێرینا جیهانێ، بەلکو مە پتر تەکنۆلۆژیا وەک ئالاڤەکێ دەم بۆراندن و دژهەڤیێ بکارئانیە! ئانکو راستە مە گرینگی ب نووکرنا ئاموورێن تەکنۆلۆژیایێ دایە، بەلێ پا د هەمان دەم دا، مە گرینگی ب ئەلەمێنتێن گوهەرینا هزر/ ئەقلی نەدایە. ب ڤێ یەکێ، راستە ژی مرۆڤ نکاریت تەکنۆلۆژیایێ رەت بکەت، بەلێ پا دڤێت مرۆڤ هەست ب مەترسیا وێ ژی بکەت. ب کورتی، دڤێت پۆستکۆرۆنا نێرین و سەرەدەریا مە دگەل گلۆبال/ تەکنۆلۆژیایێ، ب ئاوایێ جارانێ کلاسیک بگوهەریت. لەورا ل داویێ دبێژین، ئەقلێن شکەفتێ و خوەشباور، دێ ب کەنالێن خوەیێن تیڤیان بنە قوربانێن هێرشێن گرانێن پەنجەرێن لایڤان.

[1]) د. سمیر أمین ـــ الأمة العربیة/ القومیة و الصراع الطبقي ـــ مکتبة مدبولي، ط1، القاهرة ـــ مصر، 1988 ص149.

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *