بژار هادى
دەرازينك: “هێزا عەقلێ ڤه‌شارتی” : پەرتووكەكا دەروونى و فەلسەفی یه ، لێگەڕيانا زاتێ مرۆڤى و ڤەكرنا گرێكێن ناخی يه، ڤه‌كرنا وان دەرگه‌ها يه يێن هەر ئێك ژ مه د قولاچكێن تاڕی دا دائێخستين ، ڕاكرنا وان پەرده‌یانه، يێن كو مه ب سەر هەبوونا خۆ دا كرين و مه نەبوونا خۆ پێ ديار كرى. ئه ڤه ب تنێ پەرتووك نينه ، بەلكو رێنيشانده‌ر و مامۆستايه‌كه د بۆرى و ئه‌ڤرۆكه و سوبەهیيا ته دا. ته فێر دكەت كا چەوا د گەل عەقلێ خۆ يێ ڤەشارتى ڕوينیيه خوار و دانوستاندنێ د گەل بكه‌ى ب شێوازه‌كێ دورست كو بهێته بكارئينان د بەڕژەوەندييا ته دا. ئەرێ تو دزانى؟ ئەوێن كو بووينه جهێ شانازييێ بۆ هەمى مرۆڤايەتیيێ ، د بكارئينانا هێزا عەقلێ ڤەشارتى دا د بليمەت بوون. تو ژى دشێی ئەڤێ چەندێ بكەى ، يێ هه‌بوونا ته د نه‌بوونا ته دا ديار بكەت، ب تنێ توى! لەوڕا تو هه ڤالێ خۆشدڤى، خەما سەرەكییا “جوزێف مۆرفی”یى !
تو و هزر !
ژيانا مه ژ دەرئەنجامێ هزرێت مه‌نه ، ب گۆتنه‌كا دى ئەم ب هزرێن خوه دژين !
ژ بۆ ژيانه‌كا باش، مه پێدڤى ب هزرێن باش هەیە. لەوما ڕەڤين ژ هزرێن نەرێنى ئێكەم پێنگاڤه ژ بۆ ئاڤاكرنا ناخه‌كێ ته‌ندروست و ژيانكرن ب كوالێتيیه‌كا باشتر و جوانتر.
“ئەز نەشێم ..
چێ نابيت …
سەرناكەڤم …
ژ خۆ يه ما بۆچيیه؟”
.ل وى دەمى، ب ڕاستى ژى تو چ جارا نەشێی و چ جارا چێ نابيت و سه ركەڤتنێ ژ دوير ڤه ژى نابينى …هتد
ژ بەر كو عەقلێ ته يێ ڤه‌شارتى دێ پەسه‌ند كه‌ت و دێ بيته تشتەكێ كه‌توارى و دێ ب چاڤێ سرێ خۆ بينى.
تابلۆيا ژيانێ و نڤيسكار:
“تو چاوا ته‌ماشەى ژيانێ بكه‌ى، ژيان دێ وه سا ته‌ماشه‌ی ته كه‌ت”
نڤيسکارى دڤێت مه بگه‌هينيته وێ ڕاستيێ كو وێنەكرنا ڕەنگ و رويبارێ شێوازێ ژيانا هەر ئێك ژ مه، گرێدایى وی فرچێ يه، ئەوێ د ناڤ تبلێن مه دا. ته دڤێت وێنه‌یه‌كێ جوان و قه‌شه‌نگ دێ ژێ دەرئێخى يان بەڕوڤاژى وێنێ هه‌لامه‌تەكێ كرێت و پيس! بيرا من ل په‌نده‌كا ماموستا (سەبرى سلێڤانەى) هات دەمێ دبێژيت “خوه ژ هێژایى هه مى تشتا ببينن ، دا كو هەمى تشت ژى خوه ژ هێژاى وه ببينن.” د دەمه‌كی دا مروڤى ب خۆ باوه‌ر ب هندێ نەبيت كو خودان كه‌سايەتى و بها يه ، خودان هێز و ئيرادەيه و دشێت هه‌بوونا خۆ ب سەلمينیت ، پا دێ چاوا كه‌سایه‌تی و بها و هێز و سەركه‌ڤتن خۆ ژ هێژایى ته بينن؟!
دانەرێ دەقى ڤيايه چ ب گەهينيته مه؟
نه‌راسته‌وخۆ ڤييايه وێ چەندێ دوپات بكه ت، كو هوين مرۆڤ سەنتەرێ هه‌بوون و نه‌بوونێ نه د گەردوونى دا. هوين دشێن ببن ئەو كەس يێن وه بڤێن. ئێدى دڤێت هوين پشتبه‌ستنێ ب خۆ بكن و هەمى تشتا نەكن بار ل سەر پشتا قەزا و قەده‌رێ. ئێدى ئاسمان ژى گازندا ژ وه دكت، كو وه خۆ ژبیركری و خۆ ژ بەرپرسيارييا خۆ دوير كرى و هێدى هێدى كه‌رامەت و مرۆڤبوونا خوه ژ دەست دایى. ئه وا كو د ناڤ زاتێ هەر ئێك ژ مه دا، مه هندا كریيه و ئەم ژ ده‌رڤەیى خۆ لێ دگەڕین، د ده‌مه‌كی دا هەمى تشت ژ ناڤخۆيا مه دەست پێ دكن و ئەم پێشكێشى ژ ده‌رڤه دكن. واته جوانى و كرێتى مه يا پێشکێشی ژيانێ کری. ئەگەر نه، ژيان بویكه‌كا ژ بەفرێ يه؛ سپى و پاقژه. هەر ئێك ژ مه ب ڕەنگەكێ، ڕەش و سپى و جوانى و كرێتى دا يه ڤێ ژيانێ. ئێدى بێدەستهه‌ڵاتى و كێمته‌رخه‌ميیا خۆ نەئێخن د سه‌ر و ستۆيێن ئێكودو دا. تو بەرهەمێ ئافراندنا وان هزرانى، يێن كو ته چاندين د ناخێ خۆ دا و تو بێبەرهەم مایى. ئێدى بريار بريارا ته يه. ته دڤێت تو كى بى.. چ بى.. ل كيڤه بى!
كيژ هزر، جوزێف؟
ئه و هزرێن ژينگەھ و دۆرهێلێ سيسته‌م كرين د گەل ته و داينه ژيانا ته ! ١- هزرێن كه‌سۆكى. ٢- هزرێن ئاينى و خوداناسى. ٣- هزرێن جڤاكى. ٤- ساخلەمى. ٥- هزرێن ماددى. ٦- هزرێن سۆزدارى. ٧- هزرێن سياسى و به‌رژه‌وه‌ندیيێن گەلا. ٨- هزرێن زاتى….هتد ب ره‌نگه‌كێ نويتر و هويرتر گۆتيیه مه، لێزڤرينه‌كێ دگه‌ل خوه بكن و ” تو و تو و تو ” د گەل ئێك ب ڕويننه خوار . ديسا بيرا من ل سارته‌رى ئينا دەمێ دبێژیت: “دا كو ئەم بشێین گزيرته‌يێن نۆى ببينين، دڤێت ئەم بشێن لێڤين ده‌رياى ب جھ بهێلين. جيهان جيهانا گوهۆڕينا يه، نه‌ك پيرۆزكرنێ” .