دكتۆر فازل عومهر سالح
ژێدهرێن زانستى و رێكخستنا ساخلهمى یا جیهانى، ئالى یێ دهروونى ژبیرنهكرى یه و دڤێن ببێژنه مه؛ ل رەوشەكا وهكو ئیرۆ، فشار و گڤاشتنا نووچەیێن كۆرۆناڤیرۆسێ ل مەژێ ھەركەسی دكەن، گەلەك نۆرمالە مرۆڤ ھەست ب ترسێ و شەپرزەیی و تەنگژینێ بكەت و وهكو سایكۆپاتان ئاگههدارى ههر ئێشانهكا لهشێ خوه بت و سهرهدهرىیا دگهل دۆرماندۆرى بهێته گوهاڕتن، نەخاسمە، ههكهر مرۆڤ د مالڤە ئاسێ ببت و ژبەر پێڕابوونێن خوەپارێزیێ، ھەڤبەندی دگهل دهرڤه و ههڤالان بھێنە قوتكرن. بۆ خوه ژبیرڤهكرنێ و بۆراندنا وهختى ب تشتهكێ مفاداربه.. ئهڤ رێكه باشن:
• خواندن و نڤێسین، باشترین رێكن، مرۆڤ وەختێ خوە پێ ببۆرینت. دهلیڤهیهكا باشه، ئهم ل پرتووكێن نهخواندى ڤهگهڕین و تۆزێ ژێ داقوتین.
• تەلەفۆنێ بۆ خورتكرن یان نووكرنا ههڤبهندىیێن شۆلى و كهفتهلهفتێ بڕین، بكه.. ههروهسا ئنتەرنێتێ بۆ ههمان مهرهمێ و خواندنێ و زانینا نووترین نووچهیێن كۆرۆناڤیرۆسێ ژ ژێدهرێن فهرمى، بكاربینه.
• ل مالێ خوە خەریكی ھندەك شۆلێن نیڤەڕۆ بكە، ئەوێن بەری نھۆ تە ھەر گیرۆ دكرن. كهس نینه كۆمهكا شۆلان گیرۆ نهكربن، چونكى وهخت نهبوو یان شۆلهكێ فهرتر و لهزگین و بهروهخت ههبوو. ئهڤه باشترین وهخته لێڤهگهڕین و تهمام بكهین.
• ھوشیار بە، دهستڤالاهىیا چێبووى و بهتالىیێ، ب تشتێن خراب ڤە نە بۆرینە.. بۆ نموونه؛ زێده بكهڤىیه سهر خوارنێ و خوه قهلهو بكى، یان بهس بنڤى و وهرزشێ ژبیر بكهى.
• تەلەڤزیۆن دەرگەھەكێ باشە، مرۆڤ پێ خوە ژبیرڤە ببت. ل هندهك بهرنامهیێن وهجدار بنێڕه.
• تە ته ئارهزوو و حەزەك ھەبت، ئەڤە باشترین وەختە ھەمی وەختێ خوە بدهیێ و ئافراندنێ تێدا بكهى.
• قهت ژبیرنهكه! ئهو تهنگژین و ترس و ئاجزىیا تو تێدا دژى و تو تهنگاڤكرى، ههمى كهس وهسانن.. ئانكو فشار و گڤاشتنهكا گشتىیه. پشتهڤانێ دۆرماندۆرێ خوهبه، ئانكو ژیانێ لبهر دۆرماندۆرێ خوه خوهش بكه، دێ بۆ ته ژى خوهش بت.