دگەل: ماموستا وەحید سندی
دیدار: ٲواز صباح
خەدەنگ: ئەم ماموستایی بنیاسین؟
ـــ ناڤ : وەحید نەعمەت ڕەمەزان
ژ دایکبوون: 1988 ل دەڤەرا زاخۆ.
بەکالۆریوس: دەرچوویێ دوویێ ل پشکا زمانێ کوردی ـ زانکۆیا زاخۆ.
ماستەر: زانکۆیا کوردستان ـ سنە، ڕۆژهەلاتێ کوردستانێ.
کارێن دی: ڕۆژنامەڤان، نڤێسین و وەرگێرانا پەرتووکان.
خەدەنگ: ئەرێ وەرگێران وەکو خزمەتەک بۆ زانستێن مرۆڤی د دیتنا تەدا چ ڕامان ددەت؟
ـــ وەرگێران ئەو دیاردەیە ئەوا د ناڤبەرا دوو زماناندا دهێتە ئەنجامدان، دبێژنە ئەڤێ دیاردێ (وەرگێران) بۆ نموونە وەرگێرەک دێ هێت زمانەکێ بیانی دزانیت و دێ بەرهەمەکێ ب وی زمانی خوینیت، دێ بینیت ئەو بەرهەم یێ باشە و دێ شێت خزمەتا مللەتێ وی کەت و دێ ڕابیت ب وەرگێرانا وی بەرهەمی بۆ سەر زمانێ خۆ، دبێژنە ڤێ دیاردێ وەرگێران.
خەدەنگ: گرنگیا وەرگێرانێ بۆ زمان و ئەدەبیات و رەوشەنبیریا مللەتی؟
ـــ وەرگێرانێ گرنگیەکا ئێکجار زۆر هەیە، بۆ زەنگینکرنا بیردانک یان چەنتکێ مللەتی، چنکو هیچ مللەتەک نینە کۆ هندەک ڤالاهی نەبن، ئەڤجا ب ڕێکا وەرگێرانێ ئەڤ ڤالاهیە دهێنە تژی کرن. گەلەک جاران بەرهەم ب زمانێ مللەتی هاتینە نڤێسین، بەلێ ئەڤ بەرهەم نە شیاینە دەروونێ خواندەڤانی داگیر بکەن، ژبەر ڤێ چەندێ خواندەڤان دێ ل بەرهەمێن وەرگێرایی گەرهیت، دا کۆ بخوینیت و دەروونێ خۆ پێ داگیر بکەت، بەرهەمێ وەرگێرایی ئەگەر نە ل ئاستێ بەرهەمێن سەرەکییێ مللەتی بیت ژی ئەز نابینم کێمتر بۆ ڕەوشەنبیری و خستنەکارا مێشک و مەعریفەیا وی مللەتی.
خەدەنگ: بۆچی ماموستای بەرهەمێ (مەمۆ و زین) یا خانی هەلبژاردییە؟
ـــ من (مەمۆ و زین) یا سەیدایێ خانی هەلبژارد، چونکی وەکو یا دیار د کەڤندا ئەڤ بەرهەم ب شێوێ هوزانی هاتیە نڤێسین و ئەم دزانینن زمانێ هوزانا کەڤن زمانەکێ گرانە و بۆ تێگەهشتنێ نە هند یێ ئاسانە، گەلەک کەس د ئەڤی سەردەمیدا نەشێن د وی زمانی بگەهن، چونکی زمانەکێ پڕە ژ (ڕەمز، هێما، نیشان) هەروەسا زمانەکێ تێکەلە ژ پەیڤێن (فارسی، عەرەبی، تورکی…هتد) ئەڤ چەندا مە دیارکری بۆ تێگەهشتنێ لدەڤ کەسەکێ ئاسایی دێ یا ب زەحمەت بیت، دڤێت شارەزایەکێ زمان و وێژەیێ بیت هەتا بشێت هندەک ژ بەرهەمی تێبگەهیت، لەوڕا مە ب فەر دیت ئەم ئەڤی بەرهەمی وەرگێرین سەر زمانێ شرینێ کوردی.
خەدەنگ: دەستپێکێ هزرا وەرگێرانا ڤی بەرهەمی ژ کیڤە هات؟
ـــ پشتی مە دیتی ئەڤ بەرهەم ژلایێ (د. محمد سعید رمضان بوتی) کۆ کوردەکێ (جزیرا بوتانە) ل ساڵا (۱۹٥٦-۱۹٥۷) هاتیە نڤێسین ب شێوێ چیرۆکی ب زمانێ عەرەبی، داکۆ بابەت بۆ خواندەڤانی دیار و ئاشکرا بیت، مە ژی ب فەر دیت ئەم ڤی بەرهەمێ هندە مەزن و ب بها وەرگێرینە سەر زمانێ شرینێ کوردی، داکو خواندەڤانێ مە ژی تشتەکێ ژ (خانی) و (مەمۆ و زینا) وی بزانیت و بابەت ب زمانەکێ ئاسان و بێ ئاستەنگ بۆ ئاشکرا ببیت، هەر کەسەکێ ئاسایی ژی بیت بشێت بخوینیت و تێبگەهیت، نەکو ب تنێ کەسێن ڤەکۆلەر و ئەدەبناس تێبگەهن. هندی ئەم بەحس ل (مەمۆ و زین) و (خانی) بکەین یا کێمە، چونکی ئەگەر خانی نە کورد با دا نوکە ئەو ل ڕێزا (شکسپیر، حافز، سەعدی…هتد) لێ ب مخابنیڤە مە (خانی، جزیریێ) خۆ نەداینە نیاسین و مە خزمەتا وان نەکریە، ب هیڤیا وێ چەندێ ئەڤ بەرهەمێ مە وەرگێرایی ببیتە پشکەک ژ وێ پەیاما خانی هەلگرتی و دڤیایی بگەهینیت. ئەڤە بۆ ماوێ دوو ساڵە ئەم کار ل سەر ڤی بەرهەمی دکەین، ژبەر نەبوونا دەرفەتێ و خواندنا ماستەرێ هندەکێ ئەم گیروبووین ژ چاپکرنا وێ، لێ پاشان ل دوماهیکێ ب هاریکاریا وەشانخانا جزیری ئەم شیان ڤی بەرهەمی دەینینە بەر دەستێ خواندەڤانێ کورد.
خەدەنگ: دیتناتە بۆ وەرگێرانا کوردی د نوکەدا ؟ داخوازیا تە بۆ وەرگێران؟
ـــ د سەردەمێ نوکەدا وەگێرانا پەرتووکان بۆ سەر زمانێ کوردی گەلەک باشترە، چونکی ل لدویڤ وان داتا و پەرتووکێن بەر دەست هەژمارا پەرتووکێن وەرگێرایی بۆ سەر زمانێ کوردی د ئاستەکێ باشتر دایە ژ ساڵانێن بەری نوکە، ئەز داخوازێ ژ ماموستا و دکتورێن زانکویێ و پسپورێن زمانی دکەم خۆ ل کارێ وەرگێرانێ بکەنە خودان و پەرتووکێن باش ژ زمانێن بیانی وەرگێرنە سەر زمانێ کوردی، بۆ زەنگینکرنا ڕەوشەنبیری و گەنجینەیا مێشکێ تاکێ کورد ب ڕێکا ڤێ وەرگێرانێ.
ب هیڤیا ئەڤ بەرهەم ببیتە ئەو دەردێ (خانی) ژێ دگوتی، دەمێ وی دەستێ خۆ دەیناندی ل سەر برینا کوردان دەمێ دبێژیت (گەردێ هەبوا مە ئتتفاقەک، ڤێکرا بکرا مە ئنقیادەک، رۆم و عەرەب و عەجەم تەمامی، هەمیان ژ مەرا دکر خۆلامی) ل ڤێرێ خانی بەحسا ئێکڕێزی و ئێکگرتنا کوردان کریە و داخواز کریە کورد هەمی ببنە ئێک و دەستێ ئێک بگرن، ڤێجا دڤێت ئەم سەربورا بۆ خوە ژ (خانی) و دیرۆکا وی وەرگرین بۆ هندێ خزمەتا مللەتێ خۆ بکەین، ئەگەر سەربور ژ دیروکێ نەهێنە وەرگرتن درۆکێ چ مفایەک نینە، دڤێت ئەم هەمی کورد د (خانی) و دەردێ وی بگەهین، دا بشێن دەست دەینینە سەر وان برینان.
ل دوماهیکێ سوپاسیەکا ژ دل بۆ مالپەرێ (خەدەنگ) یێ رەوشەنبیری بۆ ڤێ دیدارێ.
