مێردەزمە بریتیە ژ دیتنا خەونێن کورت و هندەک جاران قەت قەت. بەلێ هندەک جاران ب ترس و نەخوەشن، یان سێکسەک نەبەرهوش و نەمعقول. ئەو کەسێ ژ خەور ادبت ب زحەمەت جارەک دى بنڤت. هەروەسان خەون گەلەک وەکى راستى لێ دهێت و ئەو کەسە ب ئاگاهى نیگەران دبت و دترست. دەمەک دەرباز دبت هەتا کو دهێت سەر حەمدێ خوە. پاشى تووشى سترێس و نەئارامیێ دبت. ب تایبەتى گەر خەونێ پەیوەندى ب ژیانا وى ڤە یان خێزانا وی ڤە هەبت. بۆ نموو نە دەمێ خەون جۆروک هەرەشێ یان ترسێ بگەهینتێ، یان پەیوەندى ب مرنێ و ژیانێ ڤە هەبت.
د چ تەمەنى دا روو ددت؟
زارۆک و مەزن هەردو تووشى مێردەزمێ دبن. رەنگە زارۆک سێ سال تووش ببت. بەلێ نزانن وەسف بکت. ب تنێ دکت گرى و هاوار و پەنایێ بۆ دەیکا خوە دبت. هەروەسان بابەتێن خەونێن زارۆک و مەزنان جدانە. دەهـ سالى کێمتر دبینن. ل گۆر ئاماران کچێن هەرزەکار پتر ژ کوڕان تووشى دیتنا خەونێن مێردەزمێ دبن. ئەڤ جۆرە خەونە دشێن درەنگ روو بدن. یان ژى زوو. بۆ دەمەک درێژ ڤەکیشت و هندى ئەو د شەڤ ڕۆژێ دا بنڤت هند جارا ئەو خەون روو بدت. هندى مرۆڤ ب عەمر بکەڤت ئەڤ جۆرە خەونە کێمتر دبن. ئەڤ چەندە ژى رەنگە پەیوەندى ب فشار زەحمەتیێن ژیانێ ڤە هەبن.
ئەرێ دیتنا بەردەوام یا ڤان جۆرە خەونان مەترسى ل سەر ژیانا مرۆڤى هەیە؟
هندەک جاران ژ بەر هزرکرنا هورکارێن دیتنا خەونێ مرۆڤ دکەڤت د رەوشەک گومان و نەخوەش دا. کو نەشێت بنڤت. هەروەسان لێدانا دلى زێدە دکت، خوهدان چێدبت. دەمێ ئەڤ دۆخە درێژ دبت بۆ نموونە هەموو شەڤان روو ددت، یان حەفتیێ چەند جاران. ئێدى ئەو کەسە ل وێ ڕۆژێ هەموویی تووشى بێزاریێ دبت و دشێت بێ ئەگەر تورە و ب هەلچوون بت.
دشێت هندەک کیشەیێن دى رۆست بکت:
-ترس ژ خەوا بتنێ و ژ تاریێ بترست.
-تووشبوون ب خەمۆکیێ.
-تووشى بزاڤێن خوەکوشتنێ دبت.
بۆچى هندەک کەس تووشى ڤێ حالەتى دبن؟
وەک دیار پرانیا خەونان پەیوەندى ب ژیانا مرۆڤی یا رۆژانە ڤە هەیە. مێردەزم ژى ب هەمان ئاوای یە. ب گشتى ئەڤ ئەگەرە دشێت ببت هووکارێ پەیدابوونا خەونێن مێردەزمێ یا شەڤان.
-ئاریشێن دەروونى ب هەموو جۆران ڤە. هەروەها شۆکێن دەروونى. ب ئەگەرێ روویدانەکێ.
-گیرۆگرفتێن جڤاکى.
فشارێن ئابوورى، بۆ نموونە قەرزێن گران. یان ژى پێدڤیبوون ب کۆژمەکێ پارەى ژ بۆ ئەنجامدانا نشتەگەریەکێ.
-ڤەگۆهاستنا جهى, ب تایبەت د وان حالەتان دا، کو جهێن گەلەک ژ ئێک جدا. بۆ نموونە دەرکەتن ژ وەلاتێ خوە، ژ باژێرێ خوە و ژمالا خوە. دەستپێکرنا ژیانەک دى ب تەمامى جدا ژ یا بەرێ.
-گورانکارى د پەیوەندیا سۆزدارى دا. وەک گرێدانا ژیانا هەڤسەریێ یان جدابوونێ.
-نەخوەشیین جەستەیێ یێن گران، وەک تووشبوون ب پەنجەشێرێ, هەروەسا هەبوونا ئێشانەک مەزن. یان سترێس و ترس ژ ئەگەرێ توششبوونێ ب نەخوەشیێ. بۆ نموونە ل هێڤیا ئەنجامێن پشکنینێ بۆ نەخوەشیێن گران.
_مرنا کەسەک نێزیک.
-بارودۆخێ سیاسیێ نەخوەش. بۆ نموونە د شەرى دا و ب تایبەت ئەوى بەشدارى د شەرى دا کربت و ژ شەرى زڤرى بت.
چارەسەرى:
وەک هاتى دیارکرن, چ مەترسى نینن. گەر ئەو کەسە بزاڤێ بکت ئاریشێن خوە چارەسەر بکت و بشیت ناڤەرۆکا ئاریشێن خوە بزانت و چارە بکت. گەر گەهشت ئاستەک وەها دا، کو ئێدى ل سەر نەشێت زال ببت و کارتێکرنێ ل سەر ژیانا وى دکت, دڤێت ئەو بەرێ خوە بدت کەسەک پسپۆر و ل ژێر چاڤدیریا وى چارەسەریا وى بهێت کرن.
ژێدەر: سۆزان جەمال، باس نیۆس.