حوزه‌یران 9, 2019كانونی دووه‌م 9, 2020 نایلۆن و مه‌ترسیێن وێ لسه‌ر مرۆڤی نڤێسین: نه‌جمه‌ددین نێروه‌یی/ ماموستا ل پشكا ژینگه‌هێ ل زانكۆیا زاخۆ نڤێسین: نه‌جمه‌ددین نێروه‌یی/ ماموستا ل پشكا ژینگه‌هێ ل زانكۆیا زاخۆ كیسێن نایلۆنی و پلاستیك ب گشتی ژ كه‌ره‌سته‌یێن هایدرۆكاربۆنی دهێنه دروستكرن كو ژێده‌رێن وان ژ كه‌ره‌سته‌یێن خامه، وه‌كو غازێن سرۆشتی، نه‌فت و ره‌ژی. كیسێن نایلۆنی چه‌ندین مادده‌یێن كیمیایی یێن ژه‌هراوی تێدا هه‌نه، وه‌كۆ ئیپیكلۆروهایدرین و بیسفینول ئه‌ی و ب رێكێن ڤه‌خۆارن، خوارن و هه‌لمژین كارتێكرنێ ل مرۆڤان دكه‌ت. ئه‌ڤ مادده‌یێن سه‌ری دیار كری دناڤ ئاڤێ دا حه‌ل دبن و هه‌كه بچنه دناڤ له‌شێ مرۆڤی دا، مرۆڤی تۆشی چه‌ندین نه‌خۆشیێن ب مه‌ترسی دكه‌ت، وه‌كو: – شێرپه‌نجه – نه‌خۆشیێن مێلاكێ و گولچیزكا – كۆئه‌ندامێ زازوزێ – نه‌خۆشیێن شه‌كرێ، تێكچوونا غودا و هورموناتان. – په‌یدابوونا زارۆكێن مشوه، چونكو كارتێكرنا ل جیناتان دكه‌ت و جیناتان دگوهریت. – په‌یداكرنا ته‌سه‌موما خوارنێ و گه‌له‌ك نه‌خۆشیێن دی. – نه‌خۆشیێن جلدی و قرحه. – هه‌ر كارتێكرنه‌كا دی كۆ ل ژینگه‌هێ ب گشتی بكه‌ت، د به‌رامبه‌ردا كارتێكرنێ لسه‌ر مرۆڤی ژی دكه‌ت. – ژبه‌ركو نایلون و پلاستیك رێژه‌یه‌كا رساسی دناڤدا هه‌یه، د هه‌ر گه‌رمبوونه‌كێ دا ئه‌و رساسه درژیت و دبیته جهێ مه‌ترسیێ. – ئاریشا ژ هه‌موویان مه‌زنتر، زوی ته‌حه‌لول نابن و ره‌نگه پێدڤی ب زێده‌تر ژ 450 سالان ببن (ب گوره‌ی جور و پێكهاتا پلاستیكى). نمونه‌یه‌ك كۆ ئه‌م هه‌موو رۆژانه ڤان مادده‌یان دگه‌ل كه‌ره‌سته‌یێن دی دخوین: ده‌ما سه‌مونا گه‌رم بیت و دكه‌نه دناڤ كیسێن پلاستیكی دا و ب ڤێ رێكێ و ده‌ما هه‌لم دروست دبیت، دبیته ئه‌گه‌ر و رێك خۆشكه‌ر كو ئه‌ڤ مادده‌یه حه‌ل ببن و ب رێكا هه‌لمێ بچنه دناڤ نانی دا و پاشان ئه‌م وی نانی دخوین. ئه‌ڤه‌ژی مه‌زنترین مه‌ترسی یه بۆ گشت مرۆڤان و ب تایبه‌ت بۆ ئافره‌تان كو ده‌ما مادده‌یێ بیسفینۆل دچیته دناڤ له‌شێ واندا، نه‌زۆكیێ بۆ په‌یدا دكه‌ت. هه‌ر چه‌نده وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ یا حكومه تا هه‌رێما كوردستانێ بریار دایه كو نابیت ل سه‌مونخانه‌یان عه‌لاگێن نایلونی بهێنه بكار ئینان و دڤێت ل جهێ وان یێن كاغه‌زی بن، لێ تا نها ل هه‌موو سه‌مونخانه‌یان هه‌ر پلاستیك دهێته بكار ئینان. دیسان بكارئینانا گلاسێن پلاستیكی بۆ ڤه‌خوارنا چایێ و مانا ئاڤا بتللا لبه‌ر هه‌تاڤێ. ل جیهانێ: – سالانه پتر ژ 5 ترلیۆن كیسێن پلاستیكی دهێنه به‌رهه‌م ئینان. – د هه‌ر چركه‌یه‌كێ دا، پتر ژ ئێك ملیۆن بتلێن ئاڤێ دهێنه كرین. ل كوردستانێ: رۆژانه 7 هه‌تا 8 هزار تونێن به‌رمایكان دهێنه كومكرن، ژ بلی یێن به‌ره‌لای دهێنه هاڤێتن. چاره‌سه‌ری و خۆ پاراستن: – بكارئینانا كیسێن نایلۆنی بهێته قه‌ده‌غه‌كرن و نه‌هێن بهێنه دناڤ كوردستانێ دا، كو نه یا ب زه‌حمه‌ته و هه‌تا نها پتری 55 وه‌لاتان قه‌ده‌غه كرییه. – كیسێن نایلۆنی بكه‌نه ب پاره (بۆ نمونه عه‌لاگه ب 250 دیناران) ب ڤی ره‌نگی رێژه‌یه‌كا مه‌زن ژ خه‌لكی بكار نائینن. – كیسێن كاغه‌زی و په‌كی بكار بینن. – هند تشتی بكری، هندی پێدڤی و نه زێده‌تر. – ب هیچ شێوه‌یه‌كێ كه‌ره‌سته‌یێ گه‌رم یێن خۆارن و ڤه‌خۆارنێ نه‌كه‌نه دناڤ پلاستیكی دا و هه‌ول بده‌ن نه‌هێلنه لبه‌ر هه‌تاڤێ ژی (ب تایبه‌ت ئاڤا ڤه‌خۆارنێ). – ل جهێ پلاستیكی بۆ ڤه‌خۆارنا گه‌رم، كه‌ره‌سته‌یێ شووشه بكار بینن. – هوشیار كرنا خه‌لكی ب مه‌ترسیێن پلاستیكی ب گشتی و پێدڤی هه‌موو رێكخرا و دام و ده‌زگه‌هێن حكومی و میدیا ب تایبه‌تی رۆلێ خۆ بگێریت. Post Views: 532 Category: تەندرۆستىTag: پلاستیكژینگههمهترسینایلۆن by Diler Ahmed
