نڤێسن و ئامادهكرن: لینا ناجى ئادهم ـ ماموستا ل پشكا بایولۆژیێ ل زانكۆیا زاخۆ
زۆربهیا خهلكی كۆنترولكرن لسهر میزلدان و ڕێخولهیێ ب گرنتی وهردگرن ههتا تشتهك خراب ڕویددهت، نزیكی 32 ملیون ژ كهسێن پێگهیشتی (adult) نهخۆشیێن میزلدان ههنه. ئهو كهسێن ئهڤ خۆشییه ههیى زهحمهتهكا مهزن د ژیانا خۆ دا دبینن ب تایبهت ب ژدهستدانا میزتنا دروست و كریارا پیساتیێ، ههلبهت ئهڤ یهكه نهخۆشی و نه ئارامییهكه د ژیانا تاكهكهسى و جڤاكیدا. ئهو كهسێن لاوازیى و نهخۆشیێن میزلدانێ ههین پێدڤییه بزویترین دهم چارهسهربكهن، ههتا بزڤرن دوخێ خۆ یێ ساخلهم و كریارا میزتنێ ب دورستى ئهنجام بدهن.
ههلبهت ڕاهێنانكرن لسهر ماسولكهیێن میزلدانێ ئێك ژ خالێن گرنگه و بۆچوونێن جوداجودا لسهر ههنه و بۆ چارهسهریێ ئێك ژ خالێن پێدڤییه، ههروهسا بهرنهمهیهكێ دهستنیشانكرى ژ بۆ ئاڤ ڤهخوارن و میزتنێ (چوونا دهستئاڤێ) ب بهردهوامى ههیه.
چاوانییا ڕاهێنانا میزلدانێ:
• درێژكرنا دهمى دناڤبهرا كریارا میزتنێدا.
• زێدهكرنا میزتنێ.
• كونترۆلكرنهك باش لسهر كریارا میزتنێ.
• تهكنیكا ڕاهێنانا میزلدانێ ب ڕهنگێ پێنگاڤ ب پێنگاڤ:
1ـ تێبینییا ئهوێ چهندێ بكه، ئهرێ ئێك ههتا دوو ڕۆژاندا چهند جاران د میزى.
2ـ دهمێ دناڤبهرا میزتنێدا بزانه، ئهرێ دناڤبهرا ههر جارهكا میزتنێدا چهند دهم ههیه.
3ـ بزانه تو دشێى چهندێ خۆ بگرى و نهمیزى، ههلبهت ئهڤ خاله بۆ دیاركرنا دهمى دناڤبهرا میزتنێ دایه.
4ـ ل دانێ سپێدێ میزلدانا خۆ ڤالا بكه و پاشى ڕۆژانه 15 خولهكان د دهمێ چوونا دهستئاڤێدا زێدهبكه، ههروهسا ب بهردهوامى ڕاهێنانێ لسهر ئهڤێ چهندێ بكه.
5ـ ههر دهمێ تو لسهر ئهڤى بهرنامهیى ئارام بوویى، دهمى ب 15 خولهكان زێده بكهن.
ئامۆژگاریێن گرنگ:
1ـ گوهۆرینێ د خوارن و ڤهخوارنێدا بكهن، ژبهركو هندهك جورێن خوارن و ڤهخوارنان كارتێكرنێ ل میزلدانێ دكهن، وهك (كافایین، كحول و بوهارات).
2ـ كێمكرنا كێشایا لهشى، ئهگهر كێشهیا لهشێ كهسهكێ تووشبوویى زێدهبیت.
3ـ دهرمان و ئامیرهیێن پزیشكى و نشتهگهریى ژى ئهڤێ نهخۆشییێ لدویڤ پێدڤییاتییێ چارهسهر دكهت.