Skip to content
نڤێسين: جوان عزهت
لدهستپێكێ ئهگهر پێناسهیا ژنێ د دوخێ پیاوسالاریێدا بینین دهرڤه، واتا ڕۆلێ وێ د ژیانا جڤاكیدا دێ مهرجهكێ ڕاست پێكهینیت، چونكو پێناسهیا ژنێ ب واتایا دایكا ژیانێ، هێز، هزرمهند، مرۆڤ و جڤاك پێكهاتییه. لهورا ژن تاكه بۆنهوهره كو شیایه حهزارهتان دناڤ مللهتاندا ئاڤا بكهت. ب هزرهك دى ژن ههر دهم ئهو پیرۆزى و ڕۆناهى بوویه یا كو ژیان لبهر هێزا وێ ئاراستهیى نهخشهیهكێ نویتر بوویى، بێ كو هزرا داگیركرنا تایێ مێرى بكهت یان ژى سينورێ دوولایهنى بۆ كونترۆلا خۆ ڤهگوهێزیت، بهلكو ژنێ بهردهوام هزر كرییه كو وێ ژى جیهانهك ههیه ژ جیهانا وێ یا تایبهت ئهوا بناڤێ (ژن ڕهگهزهكا بێ پهراوێز و كیم ئاقله) یا جودایه.
لهورا لڤێرێ مافێ مهیه چهند پرسیارهكان ب ئازرینن، ئهم ژنێ چاوان دههلسهنگینن؟ یان خواندنا تێكست و ڕولێ ژنێ دناڤ مه دا ب چ ڕهنگبوویه؟ ئهرێ ژن بتنێ ب داپوشینا مێسالارى و بهندهیا مال و مولكان هاتییه ژیانێ یان ئهو بونهوهرهیه كو دشێت جیهانهكا نوى یا بناڤێ ژنناسى بخۆلقینت؟ ب پرسیارهكا دیتر، مانه ژن ئهو ژێدهرهیه یاكو مللهت لسهر پالپشتیا وێ فێرى فهرههنگا گوهۆرین و نویخوازیێ دبیت؟ بهلێ بۆچى ههر دهم دناڤ جڤاكێ كوردهواریێدا ب ڕهنگێ ڕهش و فۆرمێ تابلوكرنێ دهێته دیتن و نیاسین؟ هوین دكارن دگهل هزركرنا ڤان پرسان بهرسڤان ببینن.
ڕاسته پرسا ژنێ دناڤ جڤاكێ كورديدا پرسهكا تێكهل و نهچارهسهركرییه، بهلێ مخابن ئهوا د كهڤندا تێكهلى جیهانا كوردى بووى، تێگههێ ژن و مێر ب تێگههێ خهلهت، ئانكو پۆلیسێن جهسهدى و ڕهگهزى دان ناڤنیشانكرن. هزر بكه د بنهرهتیا ڤى جڤاكیدا و ههتا نها ژى ژن بناڤێ نیڤا مێرى دهێنه ههژمارتن، چونكو ئاقلێ مێر سالاریێ ب سهر ئاقلێ ژنێ زالبوویه، لهورا ئاقل و كهدكاریا ژنێ بتنێ جهوههرێ كهلتوورى بخۆڤه گرتییه.
كێشه ههر ئهڤهیه دهمێ ژنێ هزر نهكریى، كو ئهو شهنگسته و ئیلهامهكه بۆ ئاڤاكرنا جڤاك و دهوردورێن خۆ، ههروهسا هێشتا مێرى ژى هزر نهكریى و نهگههشتى وێ باوهرێ كو ههستپێبكهت كا ژن چیيه و ههبوونا وێ چ واتایێ ددهت؟ لهورا جڤاكهكێ دویرى پرهنسیپێن مرۆڤایهتى و یهكسانیێ بهرپابوویه.
نموونه ئهگهر بێژین بوچى یهكسانى بۆ مللهتێن پێشكهڤتى د ئاستێ مرۆڤایهتیێ دایه؟ بهلێ دناڤ جڤاكێ پاشكهڤتیدا بهروڤاژییه؟ واتا هینگێ دێ سهلمیت یهكسانى دناڤ مللهتێن پێشكهڤتى دا ئهو چهمكهیه كو دیمۆكراسى، مافێن ژیانێ لژێر ناڤێ چارهنڤێس، ئازادیا گهلان ددانیت و تهمام دكهت. لهورا مهرجێن كومكرن و ڕێكخستنا وێ ههمى برێكا ئاڤاكرنا ئاقلێ خهلكێ یه و خهلك بریارێ لسهر دامهزراندنا مولكێ وێ ددهت، بهلێ دناڤ جڤاكێن پاشكهڤتیدا هێشتا ئهو پهیمانه نههاتییه نویكرن، كو هزرهك نوى لژێر ناڤێ خهلك ب (یهكسانى و مهدهنیهتێ) بهێنه نیاسین و ئاڤاببن.
بنێره، ئهگهر هزر د سیستهمێ ههرێمێدا بكهین، كوردستان بخۆ چهند بهشبوویه و ههر بهشهك ب سیستهمهكێ حاكم و یاسایه، كهواته پلا ئیكێ، پهیڤا ئێكێ، بهشداریا ئێكێ …هتد ههر بۆ میرى بوویه. بهلێ بوچى پلا دوویێ بۆ ژنێ بوویه؟ واته ئهڤه بوویه پێكهاتا خۆ سهپاندنا ژنێ، چونكو ب ئهڤى پێكاههتهیى مێر شیایه ژنێ نهكهت، ژنهك ڕهوشهنبیر، زانستخواز، مافدار، سوسیۆلۆژ …هتد، سهربارێ وێ چهندى ژن ههر ڕازیبوویه.
ئهنجام: ب هزرا من ژن تاكه ڕێك بوویه، كو شیایى ههبوونا خۆ بۆ جڤاكى بسهلمینت كو ئهو دهستكهفتهكا مهزنه بۆ جیهانا یاسایى، یهكسانى و مهدهنى دناڤ شارستانیا جڤاكیدا، ههروهسا ئهو دشێت ب هزر و ههبوونا خۆ (ئهنترپۆلۆژیا) زانستێ ههبوونا خۆ د ههمى بوارێن جوداجودا دابمهزرینت، لهورا پێدڤییه ئیدى ههستپێبكهت كو ئهو ژى مینا بۆنهوهرێ بهرامبهر مرۆڤ و هێمایێ مرۆڤایهتیێ یه و گرنگه ل ژنناسى یا خۆ بگهریت.
Post Views:
0